Tổng quan văn học dân gian là gì? Đặc trưng và các thể loại văn học dân gian

Văn học dân gian là thể loại văn học gắn liền với sự ra đời, phát triển của văn học nghệ thuật. Trong chuyên mục bài viết hôm nay sẽ giải đáp về khái niệm văn học dân gian là gì? Đặc trưng và các thể loại văn học dân gian để các bạn tìm hiểu rõ hơn.

1. Văn học dân gian là gì?

Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ thuật được tập thể sáng tạo phục vụ cuộc sống thường ngày. Với tính truyền miệng thì văn học dân gian lưu truyền từ đời này sang đời khác.

Hiểu một cách đơn giản thì văn học dân gian chủ yếu là truyền miệng và ít ghi chép lại. Hiện vẫn có có khái niệm hay tiêu chuẩn nào chuẩn xác mà truyền từ người này sang người kia, từ đời này sang đời kia. Trong đó gồm có những câu chuyện kể, truyền thuyết, sử thi lưu hành bởi biết bao thế hệ.

2. Khái quát văn học dân gian Việt Nam

Văn học dân gian được xem là nguồn nuôi dưỡng tâm hồn cho nhiều thế hệ trẻ trong chiếc nôi tre hay tiếng ru ầu ơ khi ngủ. Thể loại văn học này diễn ra hiện thực đời sống lao động với tâm hồn bình dân trên mảnh đất màu mỡ tràn ngập tình yêu thương.

Văn học dân gian giúp cho độc giả cảm nhận chân thực về sự diệu kỳ trong tình yêu, thương từ những hình ảnh quen thuộc là con trâu, cái cày đến gốc lúa vườn rau với cuộc sống xung quanh.

3. Những đặc trưng của văn học dân gian

3.1. Tính nguyên hợp

Tính nguyên hợp của văn học dân gian thể hiện sự dung hòa nhiều khía cạnh trong xã hội đồng thời phản ánh được tình trạng từ ý thức xã hội nguyên thuỷ.

Văn học dân gian được ví như bộ bách khoa toàn thư của nhân dân từ xưa đến nay. Các tác giả văn học hoàn toàn không có điều kiện tham gia những hoạt động tinh thần, tri thức về tư tưởng tình cảm. Dù vậy, họ vẫn cảm nhận được nghệ thuật thuần túy của văn học dân gian. Bởi những gì thể loại văn học này cập nhật cũng đều nói lên nỗi lòng của họ.

>>> Bạn có biết: Tổng hợp những câu lý luận văn học hay về văn xuôi

3.2. Tính tập thể

Những tác phẩm văn học dân gian thường là các sáng tác của nhân dân. Do vậy sẽ có tính tập thể để truyền tai nhau. Trong đó là sự thuật lại chặt chẽ với nhau và đủ sức ảnh hưởng để truyền miệng nhau mãi về sau hay không.

Văn học dân gian sáng tác từ đời sống sinh hoạt người dân. Trong đó gồm hoạt động sinh hoạt, môi trường sống, truyền thống, dân ca, tín ngưỡng cho đến các bài hát ru trong nôi để tạo ra những tác phẩm mang dấu ấn đặc biệt.

4. Các thể loại văn học dân gian

• Thần thoại: Là những tác phẩm về sự tích vị thần tạo ra thế giới thiên nhiên và tự nhiên, qua đó phản ánh nhận thức con người thời cổ đại với nguồn gốc con người.

• Truyền thuyết: Gồm những câu chuyện truyền miệng về nhân vật lịch sử thần thoại không xác định được có thật hay không. Đồng thời giải thích về nguồn gốc linh vật theo quan điểm có nhân. Kết hợp các biện pháp tu từ, nhân hóa…nhằm phóng đại một cách phô trương những nhân vật huyền ảo.
• Sử thi: Kể về nội dung bao quanh đời sống hàng ngày hay một nhân vật trung tâm như dũng sĩ hay anh hùng …
• Truyện cổ tích: thuộc thể loại hư cấu gồm chuyện cổ tích, loài vật, phiêu lưu, ngoài ra còn có chuyện ngắn kể về thần tiên, nàng tiên, phù thủy hay ông bụt,…
• Truyện ngụ ngôn: Gồm có thơ, văn xuôi, đặt đồ vật, loài vật…làm phép ẩn dụ hay lấy chính câu chuyện người khác để nói bóng gió về họ và đưa ra bài học nào đó.
• Truyện cười: Nhằm mang mục đích giải trí cho người đọc, truyện cười khá dạng, hài hước.
• Tục ngữ: Thường được đúc kết từ dân gian, là những câu nói ngắn gọn, có vần, có điệu dễ nhớ và truyền miệng cho con cháu đời sau.

>>> Xem thêm: Văn học Trung Đại là gì? Thể loại, đặc điểm của Văn học Trung Đại

• Câu đố: Dùng từ nói lái để phản ánh về sự vật hiện tượng, sáng tạo các câu đố qua đặc trưng, chức năng từng vật thể cá biệt. Đồng thời phản ánh tương thông qua hình ảnh so sánh.
• Ca dao: Có tính truyền miệng qua câu hát không theo vần điệu nào cố định, phố biến theo thể thơ lục bát dễ nhớ, dễ thuộc.
• Vè: Một hình thức tự sự dân gian, phản ánh một số sự kiện xảy ra qua thái độ khen chê với những sự kiện đó.

• Truyện thơ: Chủ yếu được sáng tác bằng chữ Nôm, đa số viết theo thể lục bát, vần điệu dễ nhớ, dễ học.

• Chèo: Đây là một loại hình nghệ thuật sân khấu cổ truyền của Việt Nam.

Thông tin về văn học dân gian là gì? Những đặc trưng, thể loại văn học dân gian trên đây sẽ hữu ích khi tìm hiểu một thể loại văn học Việt Nam. Đừng quên theo dõi bài viết tiếp theo để cập nhật thông tin liên quan khác mà chúng tôi chia sẻ.